ولایتمدارانخامنه ای خمینی دیگر است ولایتش ولایت حیدر است...

اشاره:
پروفسور «حامد الگار» نویسنده و محقق مسلمان انگلیسی است که در حال حاضر در آمریکا به تحقیق و تدریس اشتغال دارد. وی تحصیلات خود را تا پایان مراحل عالی در دانشگاه کمبریج در رشته زبانهای عربی، فارسی و مطالعات اسلامی ادامه داده و پایان نامه وی درباره «نقش سیاسی علما در دوره قاجار» در سال 1950میلادی به رشته تحریر درآمده است. پروفسور حامد الگار در سال 1959 میلادی به ایران مسافرت کرده و از آن پس آن طور که خود می گوید: «با ایران و ایرانی در تماس بوده و هستم و دلبستگی عمیقی به این کشور به عنوان یک سرزمین غنی اسلامی دارم و اقلا ده دوازده بار به ایران سفر کرده ام» ایشان آثار متعددی درباره نقش علما و روحانیون در قرن بیستم و در دوره حکومت پهلوی، تاریخ تصوف، عرفان، زندگی افراد روحانی، انقلاب اسلامی ایران و زندگی حضرت امام خمینی دارند و کتابهایی را به زبانهای عربی، ترکی و انگلیسی ترجمه کرده اند. پروفسور «حامد الگار» در جریان برگزاری کنگره بین المللی امام خمینی و احیای اندیشه دینی در شمار مدعوین و سخنرانان بودند و در این مدت در میزگردها و مصاحبه هایی چند با رسانه ها شرکت داشتند. مصاحبه حضور را با ایشان در پی می خوانیم:

 مجله حضور: بد نیست در ابتدا درباره پایان نامه خودتان که در واقع مقدمه تحقیق وسیع در موضوع اسلام و علمای اسلام است مطالبی بیان بفرمایید
پروفسور حامد الگار: موضوع پایان نامه دکترای من درباره تاریخ روحانیت در ایران است. البته این کتاب بعدا به فارسی ترجمه شد و کار نسبتا کهنه ای است. و حالا با معلوماتی که در طول تقریبا 30 سال گذشته و با در دسترس قرار گرفتن اسناد و کتابهای جدید جمع کرده ام این اثر ناچیز بنده احتیاج به یک تجدید نظر کلی دارد.
حضور: علاوه بر آن پایان نامه، جنابعالی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مطالبی درباره نقش علما و شخص حضرت امام خمینی نوشته و منتشر کرده اید. بفرمایید مهمترین آنها و چهارچوب و طرح آن آثار چه بوده است؟
حامد الگار: من یک تفسیری از نقش دین و بخصوص رهبری حضرت امام کرده بودم. البته غیب گویی نبود ولی تفسیر صحیحی بود. من در سال 1970 میلادی در کنفرانسی که در دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس برگزار شد و مربوط به مسایل ایران بود، درباره نقش روحانیت در دوره پهلوی با تاکید روی نهضت 15 خرداد 42 و رهبری حضرت امام ارائه کردم و به خوبی به یاد دارم که بعضی از ایران شناسان برجسته آمریکایی که در کنفرانس حاضر بودند همه بشدت تز مرا رد کردند و گفتند که دیگر روحانیت در ایران نقشی نخواهد داشت و آیت الله خمینی - به تعبیر خودشان - بکلی از یاد ایرانیان رفته است و کسی گوشش بدهکار حرفهای روحانیون نیست؛ که بعد شد آنچه شد و دیدند که تفسیر بنده درست بود.
حضور: شما کدامیک از آثار امام خمینی را بیشتر مطالعه کرده اید؟
حامد الگار: عرض شود از حضرت امام، حکومت اسلامی یا ولایت فقیه، شرح چهل حدیث، مصباح الهدایه، اسرار الصلاة، شرح دعای سحر، تفسیر سوره حمد، توضیح المسایل، استفتائات، المکاسب المحرمه و تحریرالوسیله را مطالعه کرده ام.
حضور: حضرت امام که یک شخصیت جامع الاطراف هستند در طول عمر پربرکت خودشان آثار متعددی در زمینه های مختلف بوجود آورده اند که تقسیم بندی آنها دشوار است ولی می توان این آثار را به دو دسته کلی تقسیم کرد. اول آن آثاری که محدود به زمان خاصی نبوده مانند مصباح الهدایه یا در زمان طولانی مورد بحث بوده مانند کشف الاسرار و دوم آثاری که با نوسانات تاریخی و در زمینه قیام و انقلاب ایشان باصطلاح شان نزول داشته مانند پیامها، سخنرانیها که هر چند اساس و جوهره پیام پایدار است لکن مخصوص موقعیت خاصی است. ظاهرا این گونه آثار به مناسبت آن تمایل به تازگی خبر که در سطح جهان مطرح است بخصوص در جریان انقلاب و پس از پیروزی در رسانه های جهان بیشتر منعکس شده است - صرف نظر از قلب و تحریفها - این آثار بیشتر جنبه سیاسی - اجتماعی و بیرونی دارند. شما بفرمایید کدام از این دو دسته آثار در غرب بیشتر مورد اقبال نویسندگان و متفکرین بوده است؟
حامد الگار: باید عرض کنم آثار امام به طور کلی، متاسفانه مجهول مانده است. آثار عمده ایشان آن طور که باید و شاید به زبانهای غربی ترجمه نشده. تنها چیزهایی که ما داریم جزوه های کوچکی است که در ایران چاپ شده و بعضی از آنها قابل استفاده است. من خود بعضی از آثار امام را به انگلیسی ترجمه کرده ام. ولی غربیها به طور کلی با آثار امام آشنایی کافی ندارند. حتی در مورد مسلمانها نیز همین را می شود گفت. اصولا مسلمانهای ساکن غرب به طور کلی متاسفانه اهل مطالعه نیستند، کتاب نمی خوانند. بیشتر عادت یا حتی اعتیاد پیدا کرده اند به تماشای تلویزیون. خلاصه آنچه مسلم است این است که این ابعاد مختلف حضرت امام که ذکر فرمودید به حد کافی شناخته نشده است. اکثر مسلمانها، درست مانند غربیها ایشان را بیشتر یک رهبر سیاسی می دانند. در صورتی که این یک مطلب بدیهی است و یکی از ابعاد شخصیت ایشان است. باید برای معرفی آثار ایشان و ابعاد دیگر ایشان کوشش بیشتری صورت گیرد.
حضور: بعضا می بینیم که آثار عرفانی حضرت امام مانند کتاب مصباح الهدایه، در میان اهل اندیشه و تحقیق کشورهای غربی مورد اقبال بیشتری است.
حامد الگار: بله، ولی خوب انگشت شمارند. شاید در سراسر آمریکا ده نفر هم قابلیت درک مطالب مصباح الهدایه را نداشته باشند. البته هستند کسانی که با عرفان اسلامی تااندازه ای آشنایی دارند ولی همان طور که عرض کردم تعدادشان فوق العاده کم است. بالاخره شما خودتان قبول دارید که مطالعه مصباح الهدایه مستلزم مقدمات عرفانی است. خواننده اگر با اصطلاحات عرفانی آشنایی نداشته باشد محال است از آن کتاب استفاده درستی بکند.
حضور: با این حساب و با توجه به اشاره ای که به قدرت تلویزیون در غرب کردید و اینکه سایر رسانه های جمعی نیز در خدمت نیروهای استکباری است معرفی آثار امام و شخصیت امام که در واقع معرفی اسلام ناب محمدی است دشوار می نماید.
حامد الگار: واقع این است که نمی شود حضرت امام را از طریق رسانه ها معرفی کرد. من معتقد هستم هیچ چیز جای مطالعه کتاب را نمی تواند بگیرد. بعضی از آقایان معتقد هستند که از طریق اینترنت و نظایر آن می شود کار کرد و استفاده کرد، البته تا حدی می شود. ولی اینترنت جای مطالعه کتاب را نمی گیرد. در ایران اسلامی کسانی که از آثار عرفانی امام بتوانند فیض ببرند زیادند ولی در سطح جهان آنچه به نظر بنده باید در معرفی آن کوشش کرد پیام کلی امام به توده های مسلمان است که باید در برابر استثمار و استعمار آمریکایی و غربی مخصوصا در برابر صهیونیسم ایستادگی کنند و ترس و واهمه ای به خود راه ندهند. به نظر من این، لب پیام حضرت امام به مسلمانان امروز جهان است.
حضور: البته همین است که می فرمایید و محور آن نیز همانگونه که از پیامهای حضرت امام و وصیت نامه ایشان استنباط می شود وحدت و جهاد است. لکن پیام امام خمینی علاوه بر مسلمین خطاب به مومنین و محرومین و مستضعفین جهان نیز هست. فکر می کنم به خاطر همین جهانی بودن پیام حضرت امام و آثار و نتایج آن که قطعا علیه منافع استکباری است اسباب این همه بررسی و تحلیل غرب درباره انقلاب ایران و شخص حضرت امام شده است. البته سنت بررسی و تحلیل عمیق مسایل روند جاری اندیشه غربی است لکن به نظر می رسد در اینجاانگیزه بیشتری وجود دارد. به نظر شما این بررسی ها و تحلیلهای غربی که حتما بسیاری از آنها را دیده و مطالعه کرده اید تا چه حد موفق بوده و مطابق با واقعیت است؟
حامد الگار: تحلیلهای بی غرض فکر نمی کنم زیاد باشد. آنها از تحلیل شخصیت امام و روند انقلاب اسلامی عاجز مانده اند. برای اینکه هر معیاری بکار می برند برخاسته از تجربیات جامعه غربی است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تلاش می کنند تا یک مطالعه جدی درباره بقیه کشورهای اسلامی بشود تا مبادا چنین انقلابی در آن کشورها نیز رخ دهد و به پیروزی برسد، مخصوصا درباره ترکیه، مصر و الجزایر. نسبت به کشورهایی که نهضت اسلامی در آن رشد پیدا می کند حساسیت زیادی دارند و تحقیقات زیادی بعمل می آورند. ولی من می توانم به شما اطمینان بدهم که این تحلیلها در نهایت امر درست از آب در نخواهد آمد.
حضور: در واقع این تحلیلها با هدف نهایی ضربه زدن به انقلاب اسلامی انجام می شود.
حامد الگار: بله، برای ضربه زدن است. یعنی من تا به حال تحلیل عملی بی طرفانه درباره انقلاب ایران ندیده ام. جوامع اسلامی نوعا با جوامع غربی تفاوت دارد. البته این موضوع ناگفته نماند که اگر اشتباه نکنم در خود ایران نیز آن تحلیلی که از انقلاب اسلامی و از میراث امام باید بشود تا به حال انجام نگرفته است. یعنی من تقریبا تمام کتابهایی که به آنها دسترسی دارم - آنهایی که در ایران تهیه شده - و من می خوانم، می بینم علی رغم نکات مثبت حق مطلب ادا نشده است.
حضور: به نظر می رسد یکی از عوامل اشکال در تحلیلهای غرب - صرف نظر از غرض ورزیها - نوع رهبری است که نظام اسلامی به جهان معرفی می کند، یعنی ولایت فقیه.@#@ این بحث از مباحث عمده کنگره بود و از بعضی شرکت کنندگان خارجی شنیدم که آن را در شمار ضروری ترین بحثها می دانند. به طور فشرده بفرمایید جنابعالی چه تفاوتی میان رهبری ولی فقیه و رهبری سیاسی نظامهای امروز غرب می بینید؟
حامد الگار: می دانید که این سوال پاسخ خیلی مفصلی می خواهد. لکن لب مطلب از این قرار است که رهبری و حاکمیت در غرب مخصوصا بعد از پایان قرون وسطی هیچ جنبه معنوی نداشته است و با معنوی بودن سیاست یا قدرت سیاسی داشتن کلیسا مخالفت جدی شده. البته بد نیست که مخالفت شده. اگر ما به کارنامه کلیسای مسیحی در طی قرون وسطی نگاه کنیم کاملا طبیعی می نماید که غرب طرفدار تز جدایی دین از سیاست شده باشد. ولی این تز به هیچ وجه با اسلام سازگار نیست. برای اینکه پیامبر اسلام - صلوات الله و سلامه علیه - نه تنها یک مبلغ رسالت الهی بودند بلکه بر اساس همان وحی، حکومت عادلانه تاسیس کردند. دولت در اسلام فرعی نیست، جز اصول است.
حضور: کنگره بین المللی امام خمینی و احیای تفکر دینی که جنابعالی نیز جز شرکت کنندگان و سخنرانان آن بودید در واقع معرفی اندیشه امام خمینی و آشنایی با گوشه هایی از دریای وجودی ایشان است. حضرت آیت الله خامنه ای ولی امر مسلمین در بیانات اخیرشان فرمودند امام خمینی گنج بی پایانی است که امروز ناشناخته مانده و در معرفی ایشان از تبیین هنری باید استفاده بیشتری بشود به نظر شما چگونه می توان این رهنمود را بکار بست؟
حامد الگار: من تمام سخنان ایشان را نخوانده ام ولی اینکه فرمودند امام خمینی گنجی باقی گذاشتند کاملا درست است؛ گنجی که به هیچ وجه حتی در داخل ایران به حد کافی شناخته نشده چه رسد به خارج. اما برای استفاده از هنر برای معرفی امام، ببینید، بعضی از ابعاد وجودی حضرت امام برای غیرمسلمان اصلا قابل درک نیست. همان طور که اگر کسی بخواهد از آثار عرفانی امام بهره ببرد باید حداقل معلومات مقدماتی را در این زمینه داشته باشد، کسی که بخواهد با شخصیت امام به طور کلی آشنا شود باید اسلام را درک کرده باشد. چرا امام را دوست داریم؟ چرا برای ایشان احترام قایل هستیم؟ چرا سالگرد رحلت ایشان را عزیز می داریم؟ برای اینکه شخصیت ایشان، نقش تاریخی ایشان، منحصر به ایران نبوده، منحصر به یک مقطع زمانی نبوده، بلکه امام تجلی تمام ابعاد اسلام است. از این نظر برای ما مهم هستند. بنابراین کسی که بخواهد امام را منهای اسلام بشناسد و درک کند البته ناکام خواهد ماند. به همین دلیل نیز تحلیل گران غربی آنچه درباره امام و انقلاب نوشته اند و نظریه ارائه کرده اند کارشان پیش نرفته و نخواهد رفت. در معرفی امام باید به این مسایل توجه داشت.
حضور: به هر حال ما از شما متشکریم
حامد الگار: متشکرم.